Sách - Con đường Hồi giáo (TB 2020)

Trong lòng có tên, nhấc bút thành chữ. Cái tên Nguyễn Phương Mai đã ám ảnh tôi quá lâu, và đến lúc này khi phải chọn một quyển sách hay của Nhã Nam để review, tôi không chần chừ chọn ngay “Con đường Hồi Giáo” của Nguyễn Phương Mai. Quả thực, đã không ít lần tôi muốn viết một cái gì đó về bộ đôi cuốn sách “Tôi là một con lừa” và “Con đường Hồi Giáo” của Mai, song giấy ngắn lời dài, những suy nghĩ thì cứ lớn dần lên, mà khả năng viết lách thì cứ dần thu hẹp lại, làm tôi ngại, rồi quên đi. Nhưng ấn tượng về hai quyển sách ấy thì như một vết xăm đầy ngọt ngào, thỉnh thoảng sẽ khiến người ta vô thức nhớ lại, rồi vô thức chìm đắm. Nhưng “Con đường Hồi Giáo” lại khiến tôi bất ngờ, hoặc nói đúng ra là thay đổi hẳn. Đọc “Con đường Hồi Giáo”, có lúc tôi nghĩ hay là Mai điên thật, nếu cô ấy điên thật thì cũng điên một cách vô cùng đáng hâm mộ. Ở góc nhìn của tôi, có thể nói Mai phải rất “dũng cảm” khi sẵn sàng từ bỏ công việc giảng dạy của một phó giáo sư tại Amsterdam, từ bỏ công việc ổn định ở nơi có mức sống cao như Châu Âu để “ton tót” chạy tới cái nơi mà chỉ nghe danh thôi đã thấy nóng kia. Trung Đông – nơi các quốc gia giàu có lềnh bềnh trong giếng giàu và sự mặn mà của biển Chết, nơi nhiều sắc tộc, nhiều tôn giáo xung đột với nhau, nơi mà mọi hủ tục vẫn còn nhan nhản, nơi mà chúng ta nghĩ đến thì chỉ có giết chóc đói nghèo và khủng bố hiện ra dưới đôi mắt xinh đẹp, và dưới đôi bàn tay chân thực của Nguyễn Phương Mai, cô đã đi, đã điên, đã trải nghiệm, đã sờ vào một Trung Đông thực sự, chỉ vì cô tin: Trung Đông “không chỉ có thuốc súng mà còn có phấn hoa, không chỉ có chiến trận mà còn có dạ vũ hòa ca.” Cái “điên” của Mai không khiến độc giả cảm thấy phản cảm hay có điều gì khúc mắc, một cái điên tự nhiên, điên điên dửng dửng như chính cái cách hành văn của cô, thể hiện một tâm hồn bay bổng, phiêu du như những tấm lụa đầy màu sắc, cũng qua chính cái giọng văn dửng dửng ấy, Mai dệt lên một Trung Đông đan xen giữa nhiều yếu tố xấu và tốt, giữa tôn giáo tín ngưỡng, xung đột sắc tộc với những mảng màu văn hóa đa dạng ở khắp các nơi, giữa sự trộn lẫn đan xen khó phân biệt được ấy, lóe lên những luồng sáng rất riêng. Đó là một Saudi cấm cung đầy dị nghị, một Dubai vàng son nhưng mông lung đi tìm danh tính của dân tộc mình, một Oman giàu có, hiếu khách,… Một Li Băng mông lung giữa những bản sắc văn hóa, một Syria đầy sức sống bên cạnh những hình ảnh mưa bom bão đạn trên TV, một Jordan mặn chát vì những “tội lỗi” và “tai tiếng”,… Một Ai Cập với những nỗi buồn không tên của con Sphinx ngàn năm không ngủ, với những đấu tranh tôn giáo và những nét văn hóa dần mai một bởi những giá trị lợi ích, một Lybia chìm trong nội chiến nhưng vẫn rạng rỡ tới ngỡ ngàng… Well, “Con đường Hồi Giáo” nói với chúng ta: không có gì là đúng hoàn toàn, Trung Đông căng thẳng, cháy trên giếng dầu lợi ích của chính mình, nhưng bên cạnh sự thật ấy không ai có thể phủ nhận một sự thật khác, nó nằm ở chính vẻ đẹp của nơi này, vẻ đẹp được cấu thành từ những tòa kiến trúc tôn giáo, từ những ngôi nhà đá sơn xanh ở Maroc đến những ngôi nhà mái vòm ở Jerusalem, từ sánh thờ của trường Đại Học cổ nhất ở Ai Cập,… hay chính là vẻ đẹp của những cô gái Syria dưới tàng áo abaya đen chỉ lộ đôi mắt biêng biếc, vẻ đẹp của những người dân hiếu khách, vẻ đẹp của những bông hoa cài tóc thể hiện sự nam tính của những người đàn ông Oman,… Suốt hành trình, Mai đi qua hơn 11 nước, cô gói gọn cuộc “du hý” của mình trong vài trăm trang giấy, nếu quy đổi ra thì cũng chẳng dài dòng gì nhiều, chỉ có vài chục trang một nước. Với thời lượng ấy, Mai chỉ đủ khắc họa lên những tình hình chung nhất, những gì đáng nhớ nhất, đáng nghe nhất về Trung Đông, thế nhưng so với những hình ảnh máu me của trên TV, quyển sách này thực sự chạm tới trái tim tôi, hóa ra Trung Đông không chỉ gây tò mò, gây sợ hãi, nó còn rất quyến rũ, rất kích thích người ta muốn lên đường tìm hiểu. Từ trong từng trang giấy, xuyên suốt cả một quyển sách là một dòng chảy êm đềm, đa màu sắc của văn hóa, cũng là của giấc mộng thời thơ bé về những cô gái quyến rũ mang cái nhìn sắc lẹm của con gái Ả Rập, những tòa nhà xanh mát có mái vòm, những mảng sáng rồi tối của bản thân tôi, tôi đã đọc đi đọc lại quyển sách này nhiều lần trong suốt 5 năm qua, đã băn khoăn trăn trở khi nghĩ về nó, và rồi đã viết được vài điều về nó, như tôi mong muốn. Cảm ơn Mai vì đã đi, đã chạm tay vào Trung Đông và kể nó với mọi người, hẹn gặp lại, Mai nhé. P/s: Khi còn trẻ, người ta phải sống ở Dubai :v Tác giả: Nguyễn Phương Mai Nhà xuất bản: Hội nhà văn Số trang: 304 Kích thước: 14 x 20.5cm Ngày phát hành: 04-2020 Công ty phát hành: Nhã Nam